SCHEEPVAARTDOCUMENTEN

 

Bijl- en meetbrief

Scheepsdocumenten beginnen met de productie van een bijlbrief, oftewel een verklaring van de scheepsbouwer waarin hij vermeldt:

- naam van de opdrachtgever of koper
- Het scheepstype
- de afmetingen
- tonnage en/of het aantal lasten.

Deze bijlbrief en de bijbehorende meetbrief worden bij de overdracht van het schip aan de scheepseigenaar verstrekt en vormen tezamen met de factuur het bewijs van eigendom, dat vervolgens bij een notaris en een gemeentelijke instelling of een rechtbank wordt geregistreerd.

Om uiteindelijk naar zee te mogen moest een schip zijn voorzien van een zeebrief, het paspoort van een schip. Om dit document te kunnen verkrijgen moest onder andere een eigendomsverklaring of een rederijcedulle worden opgesteld waarin ook de eigenaren en hun aandelen in het betreffende schip staan aangegeven. Verder was een belangrijke eis tot het verkrijgen van een zeebrief het Nederlanderschap van de eigenaar(s).

Bronnen met meer informatie:
- http://www.marhisdata.nl/main.php?to_page=research19de_eeuw
- De nationaliteit van Koopvaardijschepen’, 1868; auteur Tjitte Gurbo Hieronymus Reitsma

 

Zeebrief

De oorsprong van de zeebrief is terug te voeren naar de verdragen van koophandel en zeevaart die vanaf het begin van de 17e eeuw tussen
staten werden gesloten, waarbij het belangrijk was om de nationaliteit van een koopvaardijschip te kunnen aantonen. Zo was in 1645 een
verdrag met Denemarken gesloten waarbij Nederlandse schepen werden vrijgesteld van het betalen van vuur-, tonnen-, haven- en bakengelden
bij het passeren van de Sont en de Belt.

Om te voorkomen dat schepen varend onder vreemde vlag van deze regeling misbruik konden maken dienden de Nederlandse schepen te zijn voorzien van een zeebrief die door de plaatselijke autoriteiten moest worden uitgereikt indien het schip geheel in eigendom toebehoorde aan Nederlandse onderdanen. Op vertoon van deze zeebrief werd aan schippers, bij hun aankomst in de Sont, door een namens de Staten-Generaal daartoe aangestelde resident, een getekend en gezegeld paspoort afgegeven dat door de schipper aan de Deense officieren moest worden overgelegd.

Bij de aanvraag van de eerste zeebrief dienden het bewijs van eigendom of rederijcedulle en de meetbrief te worden meegestuurd naar
het Ministerie van Financiën. De zeebrief bevatte de volgende gegevens:

- het type schip
- de naam van het schip
- voor welk gerecht de eed van eigendom was afgelegd
- de naam van de schipper
- het aantal lasten
- het aantal dekken
- het aantal masten
- de lengte, breedte en diepte (holte) van het schip.
- of het schip in het binnenland of buitenland was gebouwd.

Stadsarchief Amsterdam:
Zeebrieven: Registers van verklaringen dat een met name genoemd schip in de Geünieerde Provinciën thuishoort, afgelegd door schippers ten overstaan van burgemeesters ter verkrijging van een paspoort voor het buitenland.
1705 - 1787: 10 delen Zie verder >>

Tot op de dag van vandaag bestaan voor de koopvaardij zee- en meetbrieven, zie verder>>

 

Andere documenten

Paspoorten

Voor sommige landen waren paspoorten vereist, zie bijv. blz 124 van het boek Maritieme Geschiedenis der Nederlanden. Maar ook kapers (Duinkerkers) verdienden geld door paspoorten te verkopen die de bezitter een vrijgeleide gaven als hij hun kaperschepen tegenkwam.

Notariële akten
In het stadsarchief van Amsterdam zijn notariële scheepsakten gevonden van Juister schippers.

Hierin zijn bijvoorbeeld de volgende zaken beschreven:
- het vastleggen van de transportvoorwaarden tussen transporteur en schipper.
- schade aan schip en/of lading.
- machtiging aan derden om handelszaken voor de schipper te regelen.
- protesten en klachten van schippers onderling.

notariële akten

Vonnissen van Averij-grosse
In het stadsarchief van Amsterdam zijn vonnissen van Averij-grosse tussen 1700 en 1810 opgeslagen. Hierin staat Jacob Jacobsz de Groot als schipper genoteerd op het schip de "Jonkvrouwe Maria", waarbij schade tengevolge van ijsgang wordt vermeld. Dit speelt zich af bij Texel in december 1762 komende van Göteborg (Zweden).

... voor Scheepenen beeedigt door den Stuurman, en twee Matroosen Gevaaren hebbende op 't schip genaamt de Jonkvrouwe Maria, gevoert bij Schipper Jacob Jacobsz de Groot, (waarbij in substanties Blijkende) Dat het voortz. Schip te Gottenburg beladen zijnde met Stukgoederen in behoorlijke Staat den 27, November 1762 vandaar is vertrokken..

KRANTENBERICHT IJsgang in jan. 1763

 

 

Averij-grosse deel 1,

Averij-grosse deel 2

Averij-grosse deel 3

Averij-grosse deel 4

Transcriptie van deel 1 -4

Definitie averij-grosse